In dit artikel zal getracht worden het duidelijk te maken waarom er webstandaarden zijn en waarom deze richtlijnen opgevolgd zouden moeten worden door informatie ontwerpers.
Het web
Als we het hebben over internet denken wij in de eerste plaats aan het World Wide Web (WWW). Het WWW bestaat nog niet eens zo lang, maar is een erg belangrijk medium geworden voor informatieverschaffing. Het WWW is een geheel van HyperText documenten. Dit zijn documenten die in staat zijn naar elkaar te verwijzen. Het World Wide Web is een geheel van documenten die geschreven zijn in een taal die HTML wordt genoemd, HyperText Markup Language.
HTML
HTML is hypertext. Dit wil zeggen tekst die niet-lineair doorverwijst naar andere teksten. Dit principe is bedacht om informatie zo 'rijk' mogelijk te maken; wanneer een bepaald onderwerp zijdelings ter sprake komt in een bepaald artikel, kan voor meer informatie doorverwezen worden ('links') naar een andere HTML-pagina op het web. In de eerste plaats, nogmaals, is het WWW ontworpen voor informatie-overdracht.
Er kwam een einde aan deze pure informatie gerichtheid toen internet door de 'consument' en dus de commercie werd ontdekt. Saaie pagina's lokken geen kopers, en dus moesten er meer mogelijkheden komen tot het opmaken van documenten. De oude HTML-tags, die de documentstructuur aangaven, werden uitgebreid met tags en attributen voor opmaak, zoals FONT (lettertype), CENTER (centreren) en er ontstond een gewoonte om voor het ontwerpen van pagina's plaatjes in tabellen te plaatsen om zo de positionering van de plaatjes goed te krijgen (met alle gevolgen voor de toegankelijkheid. Blinde mensen met textreaders, mensen achter een text-browser, mensen die de informatie via een klein hand-held schermpje lezen etc.) kregen onleesbare pagina's voorgeschoteld.
De tags die in HTML gebruikt worden zijn en waren enkel en alleen bedoeld om aan te geven wat de inhoud is van de tekst die er tussen staat. Als men bijvoorbeeld <h1>tekst</h1> tegenkomt weet jij, maar belangrijker nog, de browser, dat het gaat om een kop, en wel van de eerste orde. En zo houdt bijvoorbeeld <p> </p> het begin en einde van een paragraaf in. Wanneer de browser weet wat de inhoud is, weet hij ook hoe dit het beste kan weergeven (of niet).
Andere browsers
Een belangrijk punt waarom er standaarden moeten zijn is de simpele reden dat er meer browsers zijn dan enkel Internet Explorer en Netscape (en zelfs die laatste schijnen veel mensen niet meer te willen kennen). Vooral in deze tijd, waarin surfen via handhelds e.d. mogelijk wordt moet men rekening houden met browsers van het kaliber Mosaic 1.0 (de voorloper van zowel Netscape als Internet Explorer); dit omdat deze browser vergelijkbare onmogelijkheden heeft als een browser op een mobiele telefoon.
Wegens het kleine formaat van de schermen waar op de gegevens gepresenteerd worden is het simpelweg niet mogelijk om een tabel in zijn volle breedte weer te geven. Dit heeft als gevolg dat de opmaak van een pagina de informatie, waar het in de meeste gevallen eigenlijk om gaat, ontoegankelijk maakt.
Hetzelfde geld voor blinden en slechtzienden die gebruik maken van een programma dat de teksten die gepresenteerd worden voorleest. Denk er eens over na hoe dat gaat. Eerst wordt de alternatieve tekst voorgelezen van het logo dat linksboven in het scherm staat, vervolgens enkele slogans van het bedrijf, links naar partner sites, dan (links van het scherm) het volledige menu met alle richtingen die de gebruiker op zou kunnen, en tenslotte... de inhoud van het artikel. Waar niet aangegeven kan worden dat er geskipt moet worden, om naar de volgende paragraaf te gaan, omdat deze niet onderscheid worden door paragraaf tags (< p >) maar omdat de scheiding enkel is aangebracht door een dubbele nieuwe regel (< br >< br >). En zo zijn er nog wel meer dingen op te noemen.
Denk dan nog eens na over het gebruik van Flash in de website. Nu moet de opmerking worden gemaakt dat FlashMX enige vooruitgang biedt wat betreft toegankelijkheid.
Hoe 'moet' het dan wel?
In de laatste versies van HTML (vanaf versie 4.0) is men begonnen met het opschonen van de tags. Alle tags die geen functioneel nut hebben zijn geschrapt, of depricated verklaard (wat niet veel minder inhoud dan afgekeurde tags die ze in toekomstige versies niet meer toe gaan staan). De tags in de HTML zijn enkel weer bedoeld om de inhoud aan te geven/verduidelijken.
De vraag naar vormgeving blijft echter. Om deze vraag meer dan tegemoet te komen zij door de organisatie W3C stylesheets uitgevonden. Zonder afbreuk te doen aan de informatieve opmaak van de HTML is het mogelijk met CSS2 nagenoeg alles tot de pixel nauwkeurig te positioneren en vorm te geven. Op deze site valt waar te nemen dat dit werkt. Als u deze site bekijkt met Netscape 4.0 is de inhoud zeer goed te lezen, u mist echter de opmaak.
Support voor 4.x browsers opgeven?
Wat betreft de lay-out ben ik van mening dat de 4.x browsers opgegeven moeten worden wegens gebrek aan support voor stylesheets. Om onder deze browsers pagina's wel goed weer te geven zou gebruikt moeten worden gemaakt van design met behulp van tables. Eerder in dit artikel heb ik al aangegeven waarom dit niet wenselijk is. Houdt er rekening mee dat browsers als Netscape 4.x zullen verdwijnen en dat er almaar meer browsers zullen komen die het moeten doen met een schermgrootte van je handpalm waar je ook rekening mee moet houden.
Standaarden, omdat je voorbereid op de toekomst wilt zijn.
Ooit zou het wel eens zo kunnen zijn dat de mogelijkheden van Mozilla en Internet Explorer om te opereren in de zogenaamde quirks-mode, een mode die slechte code toe laat, en oude opmaak methodes 'ondersteund', wel eens afgeschaft zou kunnen worden (al was het maar omdat de browsers, hoe populair nu dan ook, wel eens uitgestorven zouden kunnen zijn) met als gevolg dat code die niet volgens de standaarden geschreven is de informatie ontoegankelijk maakt. Met stricte XHTML in combinatie met gevalideerde CSS ben je in ieder geval voorbereid op de toekomst.
Interessante links
History of the Internet ISOC - beschrijft de geschiedenis van Het Internet vanaf het prille begin in de jaren zestig.
Introduction to HTML 4 - W3C introductie van het document dat de webstandaard HTML 4.01 beschrijft
Hypertext '87 Trip Report - Jacob Nielsen, Erg grappig om te lezen, daar het een tekst over hypertext is geschreven in 1987!
WaSP - The Web Standards Project - WaSP is een site ten bate van betere opvolging van de webstandaarden.