Overwegingen warmtepomp in een VvE appartement

Ik woon nu twee jaar in een appartementencomplex. Gasloos gaan in een volledig eigen huis is complex, in een appartementencomplex met een VvE is misschien allemaal net weer wat complexer (al is het effect wel weer groter als eenmaal de kogel door de kerk is). Het complex voldoet aan energielabel A; het is een relatief nieuw complex uit ~2010. Momenteel zijn we nog zonnepaneelloos, maar daar wordt inmiddels aan gewerkt :) Deel twee is dat de appartementen gasloos kunnen worden (of in ieder geval duurzamer verwarmd kunnen worden). En dus kijken we naar warmte pompen. Hieronder wat ik daarover nu weet (dit is een iets aangepast bericht dat ik naar wat geïnteresseerde mede-bewoners had gestuurd):

De bodem in? Of uit de lucht?

Een warmtepomp kun je doen ter ondersteuning van een CV installatie, of om volledig elektrisch te gaan, iets waar ik erg in geïnteresseerd ben: Om niet langer fossiele brandstoffen te verstoken en de gasaansluiting niet meer te hoeven hebben. Sinds kort koken wij op inductie en hebben we beneden warm water uit een kokendwaterkraan (daarmee besparen we volgens mij energie; het duurde lang voordat warm water bij onze kraan was) en inductie (sowieso al CO₂ besparend omdat het een efficiëntere manier van verwarmen is dan gas). Rest dus nog de verwarming, douche en een incidenteel bad (we hebben een dochtertje).

Volgens mij gingen warmtepompen ‘vroeger’ altijd de grond in, en dat zou in ons geval betekenen dat we een grote centrale opslag moeten hebben, warmtenet intern moeten gaan aanleggen etc. Dan lijkt een lucht/water warmtepomp een praktischere oplossing. En sinds enige tijd zijn die zelfs zo compact dat ze in een appartement lijken te passen. Zeker omdat wij allen(?) al een WTW installatie hebben zou het wel eens zo kunnen zijn dat er weinig tot geen aanpassingen nodig zijn om alle appartementen te laten werken met een luchtwarmte pomp die ook lucht van buiten gebruikt wanneer dat gunstiger is. De NIBE F730 voldoet bijvoorbeeld aan die eis.

COP

Volledig elektrisch, zonder WTW, diezelfde warmte opwekken is vooralsnog minder duurzaam dan een HR ketel. Vandaar dat je een warmtepomp wilt hebben met een zo’n hoog mogelijke COP (b.v. COP van 3: 1 kWh elektriciteit => 3 kWh warmte (2kWh onttrokken uit de omgeving)). Uiteindelijk wordt alle elektriciteit natuurlijk groen / CO₂ vrij, maar het helpt dan nog steeds wanneer we de meest efficiënte manier van verwarmen gebruiken. Warmtepompen werken daarbij het best als ze een relatief klein temperatuurverschil moeten overbruggen, je wil dus ook met een lagere temperatuur verwarmen. Begin winter heb ik de CV ketel ingesteld op 30 graden, dat bleek iets te laag, maar met 35 graden konden wij het appartement warm houden (minimaal 19 graden, soms 20/21 graden).

Uitgangspositie

Onze uitgangspositie (veelal nog voordat we de verwarmingstemperatuur hebben verlaagd & naar inductie zijn gegaan, al is dat allemaal niet heel duidelijk zichtbaar in de metingen (alles is t.o.v. vorig jaar naar beneden gegaan :)):

• Eletriciteitsverbruik: 2189 kWh
• Gasverbruik: 440m³ (~ 4298 kWh) (1m3 ~ 9,769 kWh) => ~1432 kWh (op basis van een COP van minimaal 3)
  • Van dit gasverbruik van 440 m3 was ongeveer 168m³ voor warm water (op basis verbruik zomermaanden) en 272m³ voor verwarming (vooral december, januari, februari, maart); als hier de zon op de ramen staat (veel ramen op het zuiden) is het al snel warm hier.
  • CO₂ reductie: 440m3 gas, 827,2kg, vervanging: 1432 * 0,649 929kg… met grijze electriciteit dus 0; met groene stroom dus 827,2kg.

Financieel

Omdat we onlangs best wat grote investeringen hadden gedaan (keuken) wilde ik even pas op de plaats maken, maar anderzijds verdient het zich wellicht ook weer terug? 1432 kWh elektriciteit kost ons met de huidige prijzen van onze leverancier Pure Energie €372 extra en zou ons €952,08 besparen (inclusief besparing geen vastrecht meer; netto €580); de NIBE kost ongeveer €9.950, €2550 subsidie; maar installatie zal wel ten minste hetzelfde kosten; ergo €10000) ~ terugverdientijd van 17 jaar; ik vrees dat dat de levensduur van het apparaat overstijgt, maar anderzijds wordt het absolute verschil vast groter (nb. energielabel van de NIBE rapporteert COPs hoger dan 3 te zijn, soms hoger dan 4, maar goed, is wel rapportage door de fabrikant in vast de meest optimale omstandigheden, brengt wel de terugverdientijd naar 15 jaar).

Alternatieven

• Warmtenet afwachten? Vind ik risicovol: prijzen zijn vooralsnog veelal aan gasprijs gekoppeld, je hebt geen keuzevrijheid qua leverancier, en daarnaast is het nog maar de vraag of de bron zo duurzaam is (verbranden van afval wil je liever ook niet (liever minder afval); een datacentrum is idealiter efficiënter ipv dat het warmte opwekt, etc.)
• Warmtepomp gezamenlijk in de grond: kan wellicht, maar vereist nodige logistieke aanpassingen, al met al ook een heftige investering. Misschien wel meer proven technology / hogere COP mee te behalen juist wanneer het er toe doet (winter).
• Warmtepompen gezamenlijk op dak: concurreert dan met oppervlak zonnepanelen, maar zouden strategisch geplaatst kunnen worden. Wel ook weer logistiek lastig want vereist ook weer leidingen voor transport koudemiddel hetgeen het qua installatie ook weer duur maakt.
• Warmtepomp met gasverwarming: maakt CV efficienter, maar daarmee behoud je vaste kosten en afhankelijkheid van gas. Vraag mij af of die combinatie ook zo compact kan.

Vooralsnog denk ik dat een intern geplaatste warmtepomp het gemakkelijkst is te installeren in onze situatie.

Verder

Om wat meer gezamenlijk op te trekken, als jullie niet afgeschrikt zijn van de mogelijke investering, is het wellicht een idee om te kijken of de wensen en behoeften ook daadwerkelijk gelijkend zijn. Misschien goed om die ook te delen:

• Qua gedrag (een bad vullen vereist best een groot buffervat (eigenlijk een warmte batterij), anderzijds is een grotere buffer ook voordelig wanneer er in de toekomst meer met variabele prijzen wordt gewerkt. Als de wind hard waait of de zon schijnt sterk is de prijs wellicht zelfs negatief, en dan wil je zoveel mogelijk warmte maken en opslaan.
• Qua uitkomst (CO₂ voetafdruk verkleinen, gasvrij om het gasvrij zijn, of simpelweg geld besparen?)
• Qua verbruik (hoger verbruik matcht wellicht niet meer met iedere unit / vereist meer naverwarming).
• Wens om ook huis er mee te koelen?

Vragen

• Mijn bouwkundig (maar geen duurzaamheidsadviseur) onderlegde broer leek te denken dat de NIBE F30 best zou kunnen met de huidige aan- afvoer mogelijkheden van lucht (omdat deze al berekend is op de aanwezigheid van een WTW-unit); maar is dat zo? En kan iedereen dat dan doen in de VVE of overbelasten we dan de gezamenlijke ventilatiecapaciteit?
• Waar wordt een toekomstige indoor lucht/water warmtepomp nog beter in (zijn we wellicht nog te vroeg?)
• Is het verstandig om nu al onze traditionele radiatoren ook te vervangen door actieve convectoren (convectoren met een ventilator)? (biedt ook mogelijkheden tot koeling).
• Nog niet echt alternatieven gevonden voor de NIBE, maar die zullen er toch vast zijn en/of snel komen…?
• Isoleren is altijd beter, al hebben we nu energielabel A (zie in bijlage ons label), maar kan dat beter?:
• Onze badkamer voelt snel koud, en heeft slechts relatief dunne wandjes aan de buitenzijde.
• Ramen worden tegenwoordig veelal met drielaagsglas uitgevoerd, vervangen
• Beter laten sluiten van onze ramen. Sommige geven een hele lichte tocht; onlangs wat kieren kunnen vinden :o Wellicht kan het dak ook beter geïsoleerd worden.
• Er zijn normeringen voor woningen, wellicht is ons eigen uitgangspunt (19 graden is voldoende) te karig volgens die normeringen?

Ik stel eigenlijk voor om ook even het duurzaam MJOP af te wachten, hetgeen ook voor de volgende VvE vergadering is besteld (die clubs die die dingen opstellen zijn volgens mij echter wat overvraagd), en kijken wat daarin gaat gebeuren voor een gezamenlijke aanpak. Ik vermoed zelf, hoe graag ik ook gasloos zou willen, andere investeringen een meer CO₂ / energie besparen per €, maar bij deze dus mijn overwegingen.