Wat is privacy eigenlijk?

De afgelopen tijd is privacy redelijk vaak in het nieuws geweest. Maar wat is het eigenlijk? Ook ikzelf, al bekommer ik me er regelmatig over, heb soms wel wat moeite met het uitleggen van wat het is en het belang ervan.

Illustratie van: Deian Sedlarsk, uit: They will speak in my stead - virtual exhibition (licentie: creative commons non-commercial no derivatives)

Wat anderen zeggen dat privacy is

Volledige overeenstemming over wat privacy nu eigenlijk is, is er niet echt. Een ruime definitie komt van de verenigde naties, uit de rechten van de mens (artikel 12):

No one shall be subjected to arbitrary interference with his privacy, family, home or correspondence, nor to attacks upon his honour and reputation. Everyone has the right to the protection of the law against such interference or attacks.

Hoewel het vaak wordt beschouwd als het recht om alleen, of in select gezelschap gedachten uit te kunnen wisselen, of dingen te kunnen doen, is het volgens de VN óók het recht om met rust gelaten te worden: geen willekeurige interventie.

Een beperktere definitie wordt in het Engelstalige wikipedia artikel over privacy geciteerd (Onn, 2005, p. 12):

The right to privacy is our right to keep a domain around us, which includes all those things that are part of us, such as our body, home, property, thoughts, feelings, secrets and identity. The right to privacy gives us the ability to choose which parts in this domain can be accessed by others, and to control the extent, manner and timing of the use of those parts we choose to disclose.

Hierbij gaat het om het recht om een domein te hebben waarbij we zelf kunnen kiezen welke zaken we wanneer en op een door ons zélf gekozen manier kunnen vrijgeven.

De online variant van de Van Dale geeft juist een ruimere en compactere definitie van Privacy, waarbij ze meer uitgaan van een gevoel dat privacy brengt: “de mogelijkheid om in eigen omgeving helemaal zichzelf te zijn.”

De Nederlandse belangenvereniging voor privacy Bits of Freedom legt de nadruk wanneer het op privacy aankomt vooral op:

• het verzamelen van jouw gegevens zonder toestemming moet aan banden worden gelegd. Privé-gegevens mogen niet worden gebruikt voor allerlei doelen die niks te maken hebben met de dienst die je afneemt.
• Privacyinstellingen bij diensten als Google en Facebook moeten standaard goed worden ingesteld.
• Het stiekem volgen en profileren van internetgebruikers moet worden verboden.

Nadeel van de definitie door Bits of Freedom is deze weliswaar enerzijds erg concreet is, maar het niet duidelijk maakt wat nu de specifieke voor- of nadelen zijn van het wel of niet hebben van privacy.

Dus privacy is?

Privacy is voor mij in de eerste plaats vooral het recht om dingen voor je zelf te mogen houden. Daarom doe je de wc deur dicht en kijk je eerst om je heen wanneer je je geld telt.

Het tweede aspect dat aan de orde kwam bij enkele privacy-definities stond bij mij echter minder op de agenda: het beschermen tegen invloeden van buitenaf die op je privésfeer inbreken. Privacy gaat volgens die definities dus niet alleen om het recht om de deur van je slaapkamer (of washok, of …) dicht te doen wanneer je seks hebt, maar ook om het recht om niet gestoord te worden terwijl je seks hebt. Ook niet geheel onbelangrijk en inderdaad een wezenlijk onderdeel van het privé domein.

Het recht hebben op privacy betekend natuurlijk niet dat je er altijd gebruik van hoeft te maken; we blijven sociale wezens. Maar, om een uiterste te verkennen, een stalker wordt niet als positief ervaren, en het is ook soms wel eens fijn om met een goede vriend de opties van het vertrekken bij een werkgever te bespreken zonder dat deze werkgever (of je hypotheekverstrekker) daar gelijk van op de hoogte is (ik werk voor mezelf ;) ).

Is privacy een gevoel?

Opvallend aan de definitie die de Van Dale hanteert is dat deze de term privacy wel erg vrijblijvend maakt. Het is slechts een gevoel, dus als je het gevoel hebt dat je jezelf kunt zijn, dan heb je privacy. Als jij jezelf lekker in je vel voelt bij naakt rond lopen over het strand, met open voordeur een bezoek te brengen aan het toilet en/of seks te hebben voor de camera, dan heb je blijkbaar altijd privacy. Maar als het een recht is waarop mensen zich zouden moeten kunnen beroepen dan kun je hen lastig een gevoel opleggen. Volgens mij zit daar de angel in ‘ik heb niets te verbergen’.

Net zoals verplichte autogordels ons allen, ook zij die zeggen ‘ik rij toch veilig’, beschermen tegen ongelukken, kan privacy bescherming ons behoeden voor identiteitsdiefstal, ontneming van kansen nu en in de toekomst en slecht te controleren beïnvloeding van ons gedrag.