Een kleine inventarisatie met als vraag wat betekent het auteursrecht voor de muzikant? In dit korte artikel belicht ik hoe onze aankomende hit, Floccinaucinihilipilification, ons geen windeieren gaat leggen.
Noot achteraf: met nadruk wijs ik op de publicatiedatum van dit document. Hoewel het in hoofdlijnen nog steeds wel kan kloppen ben ik geen advocaat en zijn mijn ambities met betrekking tot geld verdienen met muziek enigszins bijgesteld.
Het product is een popnummer. De naam van het nummer is Floccinaucinihilipilification. De uitvoerders zijn gegroepeerd onder de naam Mulligrub Deluxe. De oorspronkelijke tekst, hoewel bewerkt na enige aan en opmerkingen, is afkomstig van mij. Tevens zijn de akkoorden van mijn hand. De eigenlijke muziek echter, bestaat uit meer dan enkel akkoorden, en is dan ook min of meer ontstaan tijdens de repetities.
Het antwoord op deze vraag dient geen toelichting, simpelweg omdat wij gewoon geen gelden willen mislopen, want wij hebben de muziek geschreven en gecomponeerd, en willen daarvoor ook iets terug krijgen.
Wie is nou de rechthebbende, ben ik dat, omdat ik met het basisidee ben gekomen, of is dat eigenlijk de hele projectgroep, omdat wij samen tot het idee zijn gekomen een hit te schrijven, of enkel de band, omdat wij samen de muziek hebben geschreven? Wellicht biet de auteurswet meer
Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.
(Artikel 1 Auteurswet 1912)
De vraag is dus: wie is 'den maker'?
Kennis Centrum Digitaal Erfgoed (DEN) geeft hierover meer duidelijkheid, en benadrukt dat:
Het werk moet een eigen, persoonlijk karakter hebben, het moet origineel zijn.
Het werk moet daarnaast ook zintuiglijk waarneembaar zijn, dus te zien, te lezen of te horen.
Op zich beschik ik over het auteursrecht, als schrijver van de tekst. Dit echter enkel wat betreft de tekst. De andere bandleden hebben een belangrijke bijdrage geleverd, die ook duidelijk hoorbaar is (zintuiglijk waarneembaar) is.
In eerste instantie dacht ik dat deze rechten toepasbaar waren op de naburige rechten. DEN wijst er op dat op 1 juli 1993 de Wet op de naburige rechten in werking is getreden. Deze wet kent rechten toe aan uitvoerende artiesten, omroepen en producenten van geluidsdragers en geven de rechthebbenden het recht op vergoeding voor het openbaar maken en verveelvoudigen van hun werk.
Bij nader inzien gaat het echter niet om slechts uitvoerende artiesten. Het is een terugkerend discussiepunt, dat ook in de colleges auteursrecht vaker aan bod is gekomen: een muzikant van een orkest legt zijn of haar hart en ziel in een volledig uitgeschreven stuk van een moderne componist. De muzikant is echter geen auteur, hij speelt iets van papier, en het is in redelijke mate duidelijk dat hij geen auteursrecht heeft op zijn bijdrage.
Voor veel bands, en dus ook in ons geval, ligt dat dus anders. De compositie is niet door mij uitgeschreven, enkel heb ik een ruwe schets aangeboden, een set akkoorden, en een tekst. De melodieën lagen nog verre van vast.
Jan van der Plas beschouwt een band die zijn werk in eigen beheer uitbrengt juridisch gezien als een zelfstandige rechtspersoon, zoals een maatschap, een firma of een vereniging. Het is echter zo dat Auteursrecht enkel gebonden kan zijn aan natuurlijke rechtspersonen, mensen van vlees en bloed. In ons geval berust het auteursrecht bij de individuele bandleden.
Ons nummer is op te delen in twee delen, de tekst, en de muziek. De auteursrechten van de tekst liggen bij de auteur van die tekst, en dat ben ik in dit geval. Op de muziek hebben wij als muzikanten, die tevens het nummer gemaakt hebben tot wat het was, gecomponeerd dus, ieder auteursrecht op. Dit is niet een gedeeld auteursrecht, maar een ieder is auteur van een ‘gedeelte’ van het nummer. Als een van ons niet akkoord gaat met publicatie, dan kan daarmee de publicatie van het gehele nummer tegen worden gehouden (tenzij wij natuurlijk afspraken zouden maken zoals: “Emmy, jij bent verantwoordelijk voor de klarinet partij, jij hebt enkel daar recht op.” Met als gevolg dat het nummer, theoretisch, wanneer de klarinet partij verwijderd zou worden , wij (als overige bandleden) het nummer kunnen publiceren zonder toestemming van Emmy).
De auteursrechten zijn er voor gemaakt om er voor te zorgen dat de auteurs hun geld krijgen voor hun prestaties. Ze hebben wat bedacht, iets wat tijd heeft gekost, iemand geniet er van, of maakt er in ieder geval gebruik van, en daarvoor moet natuurlijk iets tegenover staan.
Wettelijk zijn er een aantal zaken vastgelegd wat betreft de verdeling van de gelden, maar hier kan natuurlijk altijd d.m.v. contracten om heen worden gewerkt.
De in de wet vastgestelde verdeelsleutel voor inkomsten uit het binnenland is als volgt: (wederom informatie van de site van Jan van der Plas)
Als de auteurs hun werken hebben ondergebracht bij een muziekuitgever is de verdeling:
Bij inkomsten uit het buitenland is er vaak sprake van een vierde partij: de sub-uitgever in het betreffende land. De verdeling is dan in principe:
Er zijn twee organisaties in Nederland die de rechten regelen. Om het de auteurs van muziek gemakkelijker te maken zijn ze ondergebracht onder het zelfde adres. Voor de muzikant maakt het qua registratiekosten niet uit of ze zich voor beide laat registreren, of enkel voor een van beide. Maar let wel op waarvoor je registreerd:
Willen we gemakkelijk ons geld kunnen verdienen na gedraaid te zijn op de radio dan moeten we ons minimaal registreren bij Buma. Maar eigenlijk registreer je je praktisch altijd voor beide organisaties tegelijkertijd.
Merk op dat je je niet hoeft te registreren bij deze organisaties. De meeste CD perserijen in Nederland sturen echter altijd kopieën op naar Stemra, ter controle. De constructie werkt dan als volgt: je registreert, en maakt kenbaar dat je de CD niet wilt op laten nemen bij Stemra. Vervolgens kun je (vaak pas na een jaar) het inschrijfgeld terugvorderen.
Wanneer een andere band ons nummer zou coveren, en wij zijn geregistreerd bij Buma, dan hoeven wij ons nergens druk over te maken. Zij zorgen er voor dat de gelden evenredig wordt verdeeld. (Coverbands worden verzocht om hun playlist toe te sturen naar Buma (is bijna altijd kosteloos, daar de zaalhouder vaak al Buma betaald heeft om überhaupt muziek ten gehore te brengen), zodat de gelden ook evenredig worden verdeeld onder alle muzikanten die zijn geregistreerd bij Buma
Als ons werk wordt verspreidt op b.v. illegaal gedrukte cd’s, dan zullen wij hier zelf achter moeten komen (Stemra heeft een groter netwerk, dus dat is een voordeel van je muziek bij hen te registreren).
Echter, zelfs wanneer je niet geregistreerd bent bij een van de genoemde partijen, dan beschikken we nog steeds over het auteursrecht en kunnen wij de persoon aanklagen. Belangrijk hierbij is wel dat wij kunnen aantonen dat wij het idee, in ons geval de popsong, eerder hadden dan de persoon die het misbruikt. Dit kan simpel gebeuren door de partituur etc., te laten stempelen op een belastingkantoor, of een andere officiële instantie (b.v. door een in een gesloten envelop een brief aan jezelf te richten). Met dat in hand heb je als auteur voldoende in hand om te bewijzen in een geval van ongeoorloofde reproductie de gelden die aan jou toe zouden moeten zijn gekomen te ontvangen.
Vond je dit leuk, volg me op Mastodon, voeg die RSS, euh ATOM feed toe aan je feedreader, of schrijf je hieronder in op mijn nieuwsbrief.
Dit artikel van murblog van Maarten Brouwers (murb) is in licentie gegeven volgens een Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie .