De UX van de overheid

De tijd om aan het begin van dit jaar een nieuwjaarsrede te schrijven ontbrak mij volledig. Dus resteert niets anders dan plan b. goede stukken uitlichten van anderen die reflecteerden aan het einde / begin van het jaar (en nog wordt dit pas in maart gepubliceerd).

In het essay De fantasietjes van de elite wees Bas Heijne eind december op het mogelijke einde van de schijnprogressiviteit. We kunnen er niet meer in geloven dat topmensen vrouwenrechten en eerlijke beloningen belangrijk vinden, wanneer het compleet haaks staat op hun eigen daden. Hij haalt Giridharadas aan:

“Schijnprogressiviteit is de nieuwe opium van het volk. Wie voor de bühne laat zien dat hij het hart op de goede plek heeft, dat zijn bedrijf zich inzet voor een betere wereld, kan achter de schermen gewoon zijn echte slechte gang blijven gaan. “

Giridharadas maakt “korte metten met het geloof dat hij en veel van zijn generatiegenoten lang hebben kunnen koesteren, dat je heel goed rijk kunt worden en tegelijk een weldoener voor de mensheid kunt zijn. „Many of my friends are drunk on dangerous bullshit”, zei hij in een gesprek met The Guardian.

“Giridharadas: „Ik geloof oprecht dat wanneer meer instituten in dit land – en vooral degenen die zich bezighouden met beschouwen en ideeën […] – zich sceptischer hadden opgesteld ten opzichte van de fantasietjes van de elite en zich meer hadden aangetrokken van wat er echt aan de hand was in de levens van de mensen in dit land, we waarschijnlijk geen oranje Mussolini in het Witte Huis zouden hebben gehad.” of dus gele hesjes op straat

In een ander essay (Laten we de Stef Blok in onszelf confronteren) reflecteert Bas Heijne (sorry, hij is een goede essayist) op een toespraak van Stef Blok eerder dit jaar:

Stef Blok stelde dat mensen evolutionair zijn geconditioneerd om slechts te behagen in een kleine overzichtelijke groep. Het tegengeluid is dat we toch allen verlicht zijn? “Redelijkheid, respect en tolerantie – wie kan daar tegen zijn?” Maar terecht stelt Bas Heijne dat dit niet het beste antwoord is op dit geluid. Broederschap is ook lastig. Als het niet goed gaat binnen de groep is het nog lastiger om broederschap te voelen met mensen (net) buiten onze groep. We mogen, terwijl we de verlichtende gedachtes over broederschap preken, best stil staan met de moeite die het kost om toch die barmhartige samaritaan te zijn (ook voor de verlichting was groepsoverstijgend broederschap een thema). Volgens Bas Heijne is de erkenning van de complexiteit een noodzakelijke voorwaarde om uiteindelijk echt tegenwicht te kunnen bieden tegen “krachten die er doelbewust op uit zijn ons steeds verder, steeds verder en verder, uiteen te drijven.”

De rationele, wellicht kille, verlichtingsgedachte met rationeel handelende mensen lijkt op zijn retour te zijn. Het geloof erin geschaad door elites die verlichte idealen preekten en ondertussen voornamelijk in eigen gewin geïnteresseerd bleken te zijn. En die elite daar behoor jij als lezer van dit stuk waarschijnlijk ook toe (mag ik overigens concluderen dat de boodschap ondanks deze actuele stukken van Bas Heijne vorig jaar eigenlijk toch dezelfde was?) Wanneer staan we werkelijk stil bij die arbeider, die wellicht strikt 9 tot 5 klokt, geen plezier beleeft in z’n werk noch aan kwaliteit, maar ook maar net genoeg verdient om een enigszins ‘ok’ leven te leiden, maar waar echter geld voor iets moeten hebben echter nog steeds wel een dingetje is? Voor hen is de elite iedereen die meer verdient dan zij (ik kies overigens bewust voor een wat ‘negatiever voorbeeld’ dan de hardwerkende verplegers in de zorg, of de leraren, die van iedereen respect ontvangen, maar ondertussen ook te weinig geld). Moeten we hen opzadelen met dan daar weer een kostenpost, dan daar weer? “Nee, het lesmateriaal moet u toch echt zelf aanschaffen.” En vervolgens afschrikken met een mogelijk hogere energierekening? Misschien moeten we het gaan hebben over de UX van de overheid, ik denk dat die wel wat beter kan :)