Zoals de waard is... (nieuwjaarsrede 2009)

Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten.

Neen, geen wrok te bekennen. Nog niet in ieder geval. Alles gaat goed. Ik huur een huisje samen met mijn vriendinnetje, in onze tuin staat een boompje, en onze buren hebben een beestje, die graag over onze glad gelakte vloer komt. Maar wat gebeurd er om ons heen? Hypotheek problemen in de VS wordt de huizencrisis, wordt vervolgens bankencrisis aldaar, wordt wereldwijde economsiche crisis... en nu zitten we, in wat heet, een vertrouwenscrisis. Maar we weten toch eigenlijk al veel langer, dat we in een vertrouwenscrisis zitten.

Het 'volk' vertrouwt immers de overheid niet (linkse lui, lullen maar niet doen), de regering vertrouwt de bevolking niet (wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens, almaar toenemende aantal camera's op straat, anti-terrorisme wetgeving). De mensen vertrouwen de bedrijven niet meer (de rechtsbijstandsverzekering is de sterkst in populariteit stijgende verzekering, en aanbod van allerhande aankoopverzekeringen) en steeds meer mensen vertrouwen zichzelf niet eens meer (full body checks om mogelijke ziekten op te sporen, aanvullende zorgverzekeringen, etc.) Natuurlijk... enige vorm van hang naar zekerheid is mij ook niet vies (ik ben immers ook maar een loonslaaf), maar té veel...

We hebben een obsessie met volledige zekerheid.

We zijn gerust met de wetenschap dat tegenover ieder ongeluk uiteindelijk een financiële vergoeding staat (zoontje huilt door splinter opgelopen tijdens het spelen met een houten stok die lag op het schoolplein (gevolg, steriele leeromgevingen voor kinderen)). Of dat we nog beter beschermd zijn, mogelijk ten koste van (ik rijd in een SUV (lekker hoog en veilig, en de ander in de prak)), of dat in ieder geval onze familieleden beter beschermd zijn (ik breng mijn kinderen veilig met de auto naar school (en later worden ze een gevaar in het verkeer)). Of wij als bevolking (we houden iedereen in de gaten op probleemgevallen (en weg is onze privacy)). Zoals gezegd, enige zekerheid is zeker fijn, maar om als een intensive care patiënt continue aan de metertjes te hangen en onder controle te staan... dat is niet bepaald, zoals de Engelsen zeggen, het soort kopje thee waar ik van houd. Ik denk dat de extreme hang naar zekerheid het gevolg is van gebrekkig vertrouwen, in de ander, in de samenleving.

Maar waarom vertrouwen we de overheid niet meer, waarom vertrouwt de overheid ons niet meer, wij de bedrijven niet meer, en wij ons zelf niet meer? Zou het mogelijk iets te maken kunnen hebben met het feit dat er geen vertrouwensbasis meer bestaat? Dat we geen idee hebben waar de ander uiteindelijk naar toe wil, wat zijn of haar bedoelingen zijn? Als we nou maar gewoon wisten hoe de overheid de EU voor zich ziet in, zeg, 2030, dan zou ik, kijkende naar hun handelen, beter hun handelen kunnen begrijpen, en hen dus als instituut beter kunnen vertrouwen.

We kunnen lang discussiëren over een Europese vlag, of volkslied. We kunnen lang praten of we het zorgstelsel inrichten op basis van marktwerking, of een centralistisch systeem, als we maar wisten wat de uiteindelijke beweegredenen zijn van de betrokkenen. Het is toch niet de Europese vlag die we nastreven, maar een bepaalde mate van Europese integratie. Het niet de marktwerking op zich die toch nagestreefd wordt, maar gewoon betere en/of goedkopere zorg? Dan hoeven we niet over ieder wissewasje te blijven discussiëren, maar kunnen we gaan bekijken in hoeverre het handelen de uiteindelijke doelen dichterbij brengt. Laten we in plaats van 'hej ik ben pro marktwerking', 'hej ik ben tegen de europese grondwet' eens gaan praten over waar we eigenlijk naar toe willen. Het fijne aan zoiets is dat wanneer je overeenstemming bereikt over het doel, de middelen enkel nog maar middelen zijn, die in zekere mate objectief beoordeeld kunnen worden in de mate waarin zij het doel dichterbij brengen.

Voor dit jaar stel ik dus voor om geen voornemens te maken in de trant van 'ik wil meer sporten', 'alleen nog maar biologisch eten kopen' of 'ik wil vegetariër worden'. Probeer in plaats daarvan b.v. minder vaak ziek te zijn (meer sporten kan dus helpen, maar misschien helpt vaker een boterham met roomboter beleggen ook (bevat nl. ook veel goeds)). Neem voor om niet enkel onbespoten te eten, maar om simpelweg het product te nemen dat de biodiversiteit het minste schaadt (misschien verstandiger om regionale producten te nemen, ookal zijn deze misschien toch bespoten (niet bespoten en regionaal is natuurlijk ++ :) ). Neem niet voor om de CO2 uitstoot te verlagen, maar om een duurzamere samenleving te creëren die niet teert op uitputtende bronnen. Geen voornemens, maar een doel. Hoe je het bereikt maakt eigenlijk niet uit. Maar spreek er over, laat anderen weten waar jij naar toe wilt. Met jezelf, met de mensen om je heen, met de wereld. En verlang ook van anderen dat je er achter komt wat ze nou eigenlijk willen. Zo worden jij, en anderen, in staat gesteld elkaar te beoordelen op hun betrouwbaarheid in het nastreven van doelen. Een betrouwbare wereld begint bij jezelf.

Dus voor de duidelijkheid: ik ben niet per se tegen Ikea, maar tegen versaaiing van de wereld (iets waar in mijn ogen het gemak van de massa om voor Ikea oplossingen te kiezen aan bijdraagt). Dit jaar zal ik voornemen om door te gaan met mijn strijdt tegen de versaaiing. En dus ophouden met schrijven ... ;)

Gelukkig Nieuwjaar!