Nieuwjaarsrede 2010

Op de valreep (6 januari, als oosterling), de nieuwjaarsrede, het jaarlijks terugkerende fenomeen, voor het nieuwe jaar van 2010!

Niet zo lang geleden zag ik een aflevering van Mad Men, een serie over een reclame bureau en zij die daar werken in de jaren zestig (vorige eeuw). Het herinnert er aan hoe anders er toen tegen de zaken aan werd gekeken: een man moet gedag zeggen tegen zijn carrière omdat tijdens werk zijn voet wordt verbrijzeld. Of het extreme rookgedrag, zelfs in ziekenhuizen. Eenzelfde moment is een picknick van het gezin van Don Draper. Opruimen was toen nog simpel: Kleedje uitschudden en kleed opvouwen. De flesjes, de blikjes, de papiertjes, dat waait wel weg [1]. Totaal onbekommerd. Het leven is goed. Hij is succesvol. Zij gelukkig.

Hoe anders is het vandaag de dag. Je hebt de auto nog niet gestart, of je wordt geïnformeerd over het actuele verbruik per 100km. Je loopt even weg en je computer staat al in power saving mode. Je bent bijna klaar met het boeken van een vliegreis en je wordt nog gevraagd of je nog even CO2-compensatie wilt kopen. En in de nabije toekomst communiseren alle apparaten in je huis (en misschien wel je buurt) met elkaar om zo de pieken op het stroomnet glad te strijken. Zijn alle huizen uitgerust met drielaags glas, in plaats van dubbel. Dan wekken we onze eigen energie wel op, misschien wel genoeg om onbekommerd over de weg te vliegen in een persoonlijk vliegmobiel. En om de 10 meter staan er vuilnisbakken van 'Nederland Schoon'. Wat zouden we toch netjes kunnen zijn. Wat zouden we toch zuinig kunnen zijn.

Tot een bepaalde hoogte is rotzooi te verdragen, maar los van de vraag of het té veel is, is het achterlaten van rotzooi op zich al onfatsoenlijk. Los van of het erg is dat de temperatuur op aarde stijgt met meer dan 2 graden Celcius. Los van of het erg is dat er mensen sterven aan vreemde afwijkingen door hun leven op vuilnisbelten. Los van of het erg is dat er in de toekomst een schaarste zal zijn aan grondstoffen zoals olie, gas en zuiver drinkwater. Verspilling, verkwanselen: rotzooi achterlaten is zonde. Rotzooi in de vorm van broeikasgassen, rotzooi in de vorm van net niet meer zulke mooie/trendy/... ikea meubeltjes/dingen, rotzooi in de vorm van net niet meer de laatste gadgets. Zonder er bewust van te zijn laten velen van ons een spoor van rotzooi achter door 'gewoon', 'normaal' te leven. Nee, inderdaad, we laten geen papiertjes meer achter tijdens een wandeling.

Druk maken is iets wat je liever niet doet. Gemakkelijker is gewoon het leven leiden zoals iedereen dat doet. En nee, ook wat ik doe is nog lang niet perfect. Het is dan ook niet gemakkelijk om niet te verspillen. Het meeste dat je koopt is bedoelt om niet langer dan de garantietermijn te overleven, daarna is het enkel geschikt voor de grijze container. De goedkopere oplossingen, die zo aantrekkelijk lijken, zijn niet zelden geproduceerd met de grootste rotzooi, terwijl levens van kinderen worden verspilt doordat ze niet de kans krijgen scholing te genieten.

Onze rotzooi lijkt vaak niet te bestaan doordat het ver van ons af geraakt. Het is onzichtbaar. De gevolgen zijn verder af in tijd, of de rotzooi stapelt zich geografisch ver van ons af op. De afgelopen jaren ging het vaak over fatsoen, normen en waarden. Volgens mij komt fatsoen vooral neer op elkaar niet te veel in de weg zitten. Niet tot last zijn. Ook niet wanneer zij verder weg zijn (tijd of geografisch). Geen rotzooi proberen te maken hoort daar bij.

Laten we voor dit jaar voornemen: Als mens zal ik proberen niet overdadig energie te verbruiken. Als kantoormedewerker zal ik geen papier verspillen aan onnodige uitdraaien. Als kok zal ik niet meer voedsel bereiden dan nodig is zodat ik voor hetzelfde geld de producenten van dat voedsel een eerlijkere prijs kan geven. Als overheid zal ik (in potentie) mooie gebieden niet verkwanselen door waanzinnige ideeën. Als programmeur zal ik alle code die ik schrijf netjes opleveren, zonder onnodige code, zo schoon mogelijk geschreven, zodat deze helder en overzichtelijk blijft. Laten we zelfs in een wereld waar zoveel gratis is denken aan de prijs die indirect betaald wordt voordat we een gratis product afnemen. Laten we geld opzij zetten voor momenten wanneer we het kunnen gebruiken, in plaats van het afbetalingen van leningen zo ver mogelijk voor ons uit te schuiven. Wanneer we zuinig zijn houden we meer over voor later (is het niet: 'Zuinigheid met vlijt, bouwt huizen als kastelen'?). Gewoon zuinig zijn om het zuinig zijn, dan hoef je je ook niet druk te maken. Dat is op zichzelf alleen al goed bezig zijn. Op naar een goed 2010!

[1] Zie hier voor wat discussie over dit picknick fragment uit Mad Men